Depressie

Wie depressief is of last heeft van angststoornissen of paniekaanvallen hoeft niet meteen naar geneesmiddelen te grijpen. Want uit onderzoek blijkt dat sport een vergelijkbaar of zelfs beter antidepressief effect kan hebben dan pillen. Beweging zorgt voor een verbetering van het endorfinesysteem en verhoogt de afgifte van BDNF , een stof met een direct antidepressieve werking.

Genoeg redenen voor het Kenniscentrum Sport en Bewegen om vanaf 2014 het themadossier ‘Bewegen met depressie‘ te lanceren, waarin ook verschillende onderzoeksgegevens te vinden zijn.

Ook het toonaangevende handboek Leefstijlpsychiatrie (2022) besteedt uitgebreid aandacht aan de effecten van fysieke activiteit, sedentair gedrag en fysieke fitheid in de preventie en behandeling van psychiatrische aandoeningen. Hieronder enkele citaten uit hoofdstuk 3.2.1. Depressieve stoornissen:

Preventief

Een groot overzichtsartikel waarin mensen gemiddeld 7,4 jaar werden gevolgd, liet zien dat meer fysieke activiteit het risico op het ontwikkelen van depressieve symptomen en een gediagnosticeerde depressieve stoornis aanzienlijk verminderde (14). Dit geldt voor zowel kinderen/adolescenten (10% minder kans in een periode van minstens 1 jaar) als voor volwassenen (-22%) en ouderen (-21%).
De grootste effecten werden vooral bereikt met het eerste uur dat men per week gaat bewegen (ofwel van niets iets gaan doen).
Uit de omvangrijkste analyse blijkt dat mensen die meer tijd sedentair doorbrachten een significint hoger risico liepen op het ontwikkelen van depressie vergeleken met mensen die minder sedentair waren (17).
Studies die keken naar het verband tussen caridiorespiratoire fitheid en depressie vonden bij kinderen, adolescenten en volwassenen een verband tussen lagere cardiorespiratoire fitheid en een hoger risico op het ontstaan van depressie (20–21–22–23)

Behandeling

Meerdere onderzoeken hebben een duidelijk antidepressief effect laten zien van beweeginterventies, vergeleken met verschillende controlecondities, zoals wachtlijst, de standaardbehandeling (bijv. psychotherapie, medicatie) relaxatie/meditatie en placebomedicatie (24). Deze grote effecten werden gezien bij volwassenen, maar ook bij jongeren met een depressieve stoornis. Bij ouderen met een ernstige depressie werd geen effect gevonden, maar wel bij ouderen met een lichte of matig ernstige depressie (25, 26). Er is enig bewijs dat fysieke activiteit als eerstelijnsinterventie bij milde en matig ernstige depressie vergelijkbare effecten heeft als psychotherapie en antidepressiva (27, 28).
De gunstigste effecten van beweeginterventies bij ernstige depressie zijn gevonden voor interventies die gegeven werden door gekwalificeerde beweegprofessionals (bijv. psychomotorisch therapeut of fysiotherapeut met kennis van psychopathologie) en die toegespitst werden op de persoonlijke interesses en mogelijkheden van de patiënt (32). De gunstigste effecten zijn gevonden bij twee- tot driemaal per week 45-60 minuten durende ten minste matig intensieve beweegsessies (verhoogde ademhalings- en hartslagfrequentie) (26, 32).